آشنایی با انواع سردخانه و موارد کاربرد آنها
امروزه استفاده از انواع سردخانه به ویژه در صنعت نگهداری مواد غذایی به امری اجتناب ناپذیر بدل شده است. زیرا اگر مواد غذایی از زمان تولید تا مصرف در شرایط دمایی، رطوبتی و تهویه ای مناسبی مانند شرایط سردخانه نگهداری نشوند، ظرف مدت زمان کوتاهی فاسد و غیرقابل مصرف می شوند. از این رو وجود انواع سردخانه در واحدهای صنعتی تولید کننده و یا توزیع کننده مواد غذایی یک ضرورت بسیار مهم و اساسی محسوب می شود. سردخانه ها انواع متنوعی دارند و هر یک بسته به مشخصات فنی و کارآیی که دارند، به جهت نگهداری محصولات غذایی خاصی مورد استفاده قرار می گیرند.
سردخانه ها بر مبنای اندازه و ابعاد ساخت به انواع سردخانه های صنعتی، اتاقکی و کانکسی تقسیم می شوند. علاوه بر این سردخانه ها بر اساس نوع گاز به کار رفته در سیستم تبرید، در دو نوع فریونی و آمونیاکی و بر مبنای دمای کارکرد، در انواع سردخانه بالای صفر و زیر صفر ساخته شده و مورد بهره برداری قرار می گیرند. با توجه به اینکه استفاده از مبرد آمونیاکی در ساخت سردخانه های کانکسی و یا اتاقکی صرفه ی اقتصادی ندارد، از آن تنها در ساخت سردخانه های بزرگ و صنعتی استفاده می شود. گاز استفاده شده در سیستم تبرید انواع سردخانه های کوچک از نوع فریونی می باشد. در ادامه با توجه به اهمیت و نقش بسیار مهم سردخانه در صنایع غذایی و چرخه تغذیه، قصد داریم تا شما را با انواع سردخانه و کاربردهای آن ها آشنا نماییم.
تقسیم بندی بر اساس دمای کارکرد
سردخانه بالای صفر
انواع سردخانه بالای صفر به منظور نگه داشت مواد غذایی، در دمایی بالاتر از دمای انجماد مورد استفاده قرار می گیرند. دمای کارکرد این نوع سردخانه ها به طور پیش فرض، بین ۰ تا ۴ درجه سانتیگراد می باشد. از این سردخانه به طور معمول جهت حفظ کیفیت و تازگی محصولاتی چون؛ لبنیات (ماست، شیر، دوغ)، سبزیجات، انواع میوه، گوشت تازه، دارو و … استفاده می شود. در این میان سردخانه میوه یکی از پرکاربردترین تجهیزات مورد استفاده در صنعت کشاورزی و باغداری کشور می باشد، که سالانه ارزش افزوده و سود بالایی را در این حوزه ایجاد می کند.
سردخانه زیر صفر
انواع سردخانه زیر صفر به جهت نگهداری مواد و محصولات غذایی منجمد شده مورد استفاده قرار می گیرند و بر اساس نوع ماده غذایی ذخیره شده به سه دسته ی مهم؛ سردخانه گوشت، سردخانه ماهی و سردخانه مرغ تقسیم می شوند. علاوه بر این سردخانه زیر صفر بر مبنای دمای کارکرد، شامل دو دسته ی مهم زیر می شود:
- سردخانه زیر صفر با دمای ۱۸- درجه سانتیگراد، که از آن به منظور نگهداری مواد غذایی چون گوشت، ماهی و مرغ استفاده میشود.
- تونل انجماد سریع با دمای ۴۰- درجه سانتیگراد، که از آن به منظور تولید بستنی و منجمد کردن سریع محصولات استفاده می گردد. محصولی مانند بستنی به علت داشتن ترکیباتی چون خامه، چربی و نمک می بایست در دماهای پایین‌تر از ۱۸- درجه سانتیگراد نگهداری شود تا بتواند شکل و حالت اصلی خود را حفظ کند.
تقسیم بندی بر اساس ظرفیت و ابعاد ساخت
سردخانه اتاقی
زمانی که هدف از طراحی ساخت انواع سردخانه های کوچک یا متوسط باشد، سردخانه اتاقی مناسبترین گزینه می باشد. از این نوع تجهیزات به جهت نگهداری مواد غذایی در هتل ها، رستوران ها، مراکز توزیع و یا ذخیره ی میوه و سبزیجات در باغ ها استفاده می شود. به منظور ساخت سردخانه اتاقی در ابتدا اتاقی درون ساختمان به کمک عایق هایی چون؛ پلی استایرن یا پلی یورتان عایق سازی می گردد. سپس کندانسینگ یونیت و تجهیزات سرمایشی مورد نیاز دیگر در فضای آزاد نصب شده و از طریق اتصالات لوله کشی به یکدیگر متصل می شوند.
سردخانه کانکسی (متحرک)
زمانی که هدف از طراحی ساخت انواع سردخانه های کوچک یا متوسط باشد اما فضای مورد نظر جهت احداث آن در محیطی باز و یا درون یک سوله قرار داشته باشد، ساخت سردخانه کانکسی گزینه ی مناسبتری است. این نوع سردخانه به سبب قابلیت جابه جایی، به سردخانه متحرک یا سردخانه قابل حمل نیز شهرت دارد. در این نوع تجهیزات استفاده از یک سازه فلزی و یا کانتینر جایگزین دیوارهای اتاق می شود.
سردخانه بزرگ صنعتی
به جهت ذخیره و نگهداری حجم انبوهی از مواد غذایی، از سردخانه های بزرگ صنعتی استفاده می شود. از آنجایی که این تجهیزات ابعاد و حجم بسیار بالایی دارند، ظرفیت نگهداری آنها با ایجاد واحدها و سالن های نگهداری مجزا تقسیم می شود. به عنوان مثال اگر ظرفیت این نوع سردخانه معادل ۳۰۰۰ تن محصول باشد، میتوان فضای نگهداری را به ۶ سالن ۵۰۰ تنی و یا ۱۲ واحد ۲۵۰ تنی تفکیک کرد. این نوع تجهیزات جهت نگهداری و انبار کردن محصولات تولید شده توسط باغ ها و مزارع چندین هکتاری و یا گوشت و مرغ تولید شده توسط واحدهای صنعتی بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند.
تقسیم بندی بر اساس ترکیب هوا یا اتمسفر
انواع معمولی
کارکرد این نوع سردخانه به صورت معمولی است و ترکیب اتمسفر سالن های نگهداری آن همانند ترکیب هوای عادی است. در این نوع سردخانه تنها پارامترهایی چون؛ دما، نور و رطوبت محیط به طور پیوسته بررسی و طبق شاخص های استاندارد نگهداری محصولات تنظیم می شود. اکثر سردخانه هایی که به منظور ذخیره و نگهداری محصولات مورد استفاده قرار می گیرند، به این صورت کار می کنند.
انواع دارای سیستم کنترل اتمسفر
زمانی که هدف از ذخیره مواد غذایی نگهداری آنها برای مدت بسیار طولانی باشد، از سردخانه کنترل اتمسفر استفاده می شود. این تجهیزات در واقع به جهت فراهم کردن ترکیب اتمسفر خاصی در سالن های نگهداری مورد استفاده قرار می گیرند. در این روش سعی بر این است که، غلظت گازهایی همچون؛ اکسیژن یا اتیلن در جو کاهش پیدا کند. در این شرایط، سردخانه به صورت کاملاً هوابند طراحی می شود و ترکیب هوای اتمسفر آن به دو شیوه ی زیر تنظیم می شود:
- شیوه ی اول به این صورت است که، گاز کربن دی اکسید از طریق مخزن تعبیه شده در اتاق مجاور به درون هوای سالن مورد نظر تزریق می شود. این عمل منجر به تغییر ترکیب هوا در محیط می شود.
- در حالت دوم ترکیباتی که باعث ایجاد ناخالصی در هوای سالن می شوند، به کمک فیلترهای مخصوص جذب و به خارج از محیط هدایت می گردند.
استفاده از این روشها شرایط مناسبی را جهت نگهداری مواد غذایی به مدت طولانی فراهم می نماید. همچنین موجب می شود تا محصولات دیرتر به چرخه ی فساد وارد شوند.
برای آشنایی بیشتر با انواع سردخانه ها و مشاوره جهت راه‌اندازی سردخانه با متخصصین ما در ارتباط باشید.