مقدمه
سردخانه های مواد غذایی به دلیل ارتباط مستقیم با سلامت مصرف کننده ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. از این رو سازمان بهداشت، آیین نامه ای برای الزام مسئولان سردخانه تدوین کرده است. در این آیین نامه، اپراتور سردخانه ملزم به کنترل و رعایت تمامی موارد بهداشتی اعم از بهداشت مواد غذایی و محیط کار شده است. بر این اساس مسئول فنی سردخانه مطابق با ضوابط و دستورالعمل های سازمان بهداشت کل کشور، موظف به رعایت و کنترل فرآیند ها و امور مختلفی در سردخانه می باشد. اهمیت این موضوع و لزوم آگاهی از جزییات آن، ما را بر آن داشت تا جهت آشنایی هر چه بیشتر شما به شرح وظایف مسئول سردخانه بپردازیم.
وظایف اپراتور سردخانه
کنترل خودروهای سردخانه دار قبل از تخلیه
نخستین وظیفه ی اپراتور سردخانه کنترل خودرو های حمل بار می باشد. به این جهت که از تحویل بار به طور صحیح اطمینان حاصل کند. مسئول فنی سردخانه به محض رسیدن خودرو، باید مدارک راننده مانند؛ پروانه اشتغال به حمل خودرو، گواهی بهداشت و قرنطینه محموله را برای تعیین صلاحیت وی کنترل نماید. در صورت تطبیق مدارک با ضوابط موجود، مجوز تخلیه ی بار توسط اپراتور سردخانه صادر می شود. در صورت عدم تطبیق مدارک و مشاهده هرگونه تخلف، مسئول سردخانه وظیفه دارد به طور موقت محموله را ضبط کرده و موارد را به سازمان بهداشت کل شهرستان یا استان اطلاع دهد. در مرحله بعد اپراتور سردخانه باید خودرو حمل بار را از نظر اصول بهداشتی و پاکیزگی کنترل نماید. همچنین برای اطمینان از سلامت محموله، باید با استفاده از دستگاه ترموگراف دمای خودرو حمل فرآورده های خام دامی را بررسی کند.
کنترل بهداشت سردخانه توسط مسئول فنی سردخانه
مسئول فنی سردخانه باید به طور مداوم سیستم های سرمایشی سردخانه را مورد بررسی قرار دهد و از سلامت و کارکرد صحیح آنها اطمینان حاصل کند. کنترل دستگاه های سرد کننده و ترموگراف (دستگاه ثبت دما) نمونه هایی از این موارد هستند. اپراتور سردخانه با بررسی چیدمان محموله ها مطابق با اصول نگهداری، می بایست برنامه ی دقیقی برای خروج و ورود آنها طرح ریزی کند. همچنین بررسی مداوم میزان برودت، رطوبت نسبی و کالیبراسیون دستگاه اندازه گیری دما و رطوبت، از دیگر وظایف مسئول سردخانه به شمار می آیند.
یکی دیگر از مهمترین وظایف اپراتور سردخانه، انجام دوره ای فرآیند انبارگردانی است. این عمل از بروز بسیاری از مشکلات اعم از مفقودی کالا جلوگیری می کند. کلیه ی وسایل و تجهیزات سالن سردخانه مانند؛ پالت ها، باکس پالت ها و… باید از نظر پاکیزگی، استحکام، ضدعفونی روزانه و… مورد بررسی قرار گیرند. بررسی سیستم تهویه، روشنایی سالن سردخانه و جلوگیری از ورود حشرات موذی و… از دیگر وظایف مسئول سردخانه هستند. اپراتور سردخانه همچنین باید به صورت دوره ای از سطوح مختلف مانند؛ محیط سردخانه، تجهیزات و لوازم نمونه برداری کرده و به آزمایشگاه مورد تایید سازمان بهداشت جهت بررسی ارسال نماید. علاوه بر این در صورت مشاهده ی هرگونه آلودگی در نتایج آزمایشگاه، نسبت به رفع آن اقدام نماید.
از جمله دیگر وظایف مسئول سردخانه میتوان به ضبط محموله های ضایعاتی اشاره کرد. این امر می بایست با هماهنگی سازمان بهداشت و دامپزشکی کشور انجام گیرد. توجه داشته باشید که نگهداری و خروج فرآورده های غیر خوراکی و فرآورده هایی که از نظر شرعی مصرف آنها غیر مجاز می باشد، باید با اطلاع قبلی و کسب مجوز از سازمان های مربوطه انجام گیرد. گزارش مربوط به فرآورده های دامی که از نظر ارگولپتیکی یا ظاهری دارای شرایط لازم نمی باشند و یا از بسته بندی، برچسب، تاریخ تولید و انقضا استاندارد برخوردار نیستند، باید به اطلاع سازمان دامپزشکی استان برسد.
کنترل خودروهای سردخانه دار پیش از بارگیری
پروانه اشتغال راننده پیش از بارگیری باید مورد بررسی مسئول فنی سردخانه قرار گیرد. همچنین اپراتور سردخانه پیش از بارگیری محموله باید از سلامت سیستم سرمایشی و ترموگراف اطمینان حاصل کند. توجه کنید که قبل از بارگیری محموله، سیستم خنک کنندگی خودرو باید روشن باشد و کف محفظه بار با پالت های مناسب پوشیده شده باشد. یکی دیگر از وظایف مسئول سردخانه، کنترل بهداشت و پاکیزگی محفظه ی بار خودرو می باشد و باید بر فرآیند ضدعفونی کردن آن نظارت داشته باشد. نحوه و میزان بارگیری، باید مطابق با ظرفیت خودرو انجام گیرد. بخش مهم دیگری از وظایف مسئول سردخانه مربوط به کنترل موارد بهداشتی از قبیل؛ عملیات جمع آوری ضایعات و نگهداری آنها در شرایط ایمن تا زمان حمل می باشد. این فرآیند باید با هماهنگی اداره کل بهداشت و دامپزشکی کشور صورت پذیرد.
نظارت بر بهداشت فردی کارکنان توسط اپراتور سردخانه
برنامه ریزی برای مراجعه ی کارکنان به مرکز بهداشت جهت انجام معاینات دوره ای و اخذ کارت سلامت، یکی دیگر از مهمترین وظایف مسئول سردخانه محسوب می شود. کارکنان ملزم به رعایت بهداشت فردی و استفاده از لباس کار مناسب می باشند. همچنین باید از دستکش، چکمه، پیش بند و… استفاده نمایند. کلیه ی این موارد باید توسط اپراتور سردخانه بررسی گردد. جعبه ی کمک های اولیه و لوازم آن باید مداماً مورد بررسی قرار گیرد و در صورت نیاز با نمونه های تاریخ دار تعویض گردند. همچنین مسئول سردخانه باید به طور دوره ای کلاس های آموزشی در زمینه ی بهداشت فردی و رعایت موارد ایمنی برای کارکنان برگزار کند.
ثبت اطلاعات و آمار مربوط به سردخانه توسط اپراتور سردخانه
در شرح وظایف مسئول سردخانه اموری چون؛ ثبت اطلاعات مربوط به ورود و خروج محموله ها و موجودی سردخانه نیز به چشم میخورد. تمامی این داده ها باید به دقت ثبت شده و بایگانی گردد. این داده ها در قالب آمار ماهیانه به اداره کل دامپزشکی استان یا شهرستان ارسال می شوند. همچنین اطلاعات مرتبط با شست و شو و فرآیند ضدعفونی خودرو ها نیز می بایست ثبت و بایگانی گردند. اپراتور سردخانه همچنین ثبت و نگهداری اطلاعات مربوط به کلیه ی فرآیندهای جمع آوری و ارسال ضایعات به واحد تبدیل را نیز بر عهده دارد. هرگونه عملیات انجام شده در جهت از بین بردن حشرات موذی و آلودگی های بیولوژیکی، باید به صورت گزارش مکتوب و بایگانی گردد. مسئول فنی سردخانه در واقع نماینده ی بهداشت سازمان دامپزشکی و بهداشت محسوب می شود و باید در راستای تأمین بهداشت عمومی و حفظ منافع تولید کنندگان قدم بردارد. از این رو رعایت تمامی دستورالعمل های یاد شده الزامی است.
جمع بندی
سردخانه ها عموماً محل نگهداری محصولات غذایی چون؛ میوه، سبزیجات و تولیدات دامی مانند؛ لبنیات و گوشت و مواد دارویی هستند. از این رو بروز هرگونه مشکل از نظر فنی و بهداشتی می تواند سلامت کارکنان و مصرف کنندگان را به خطر بیندازد. از این رو مسئول فنی سردخانه موظف است با رعایت قوانین و دستورالعمل ها از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری به عمل آورد. مسئول یا اپراتور سردخانه به نوعی نماینده ی سازمان بهداشت و اداره دامپزشکی محسوب می شود و مسئولیت هرگونه تخطی از قوانین بر عهده او است.