مقدمه
میوه ها و سبزیجات پس از برداشت، جمع آوری و انجام برخی عملیات آماده سازی می بایست به سردخانه میوه با رطوبت و دمای مشخص منتقل شوند. این امر ضمن جلوگیری از فساد میوه ها موجب حفظ کیفیت، مزه و طعم محصولات میشود. در این میان رطوبت یکی از عوامل بسیار مهم و تاثیرگذار در حفظ طراوت و تازگی میوه و سبزیجات می باشد. از این رو باید همواره میزان رطوبت در سردخانه میوه را کنترل و بهینه سازی نمود.
این موضوع از آن جهت حائز اهمیت می باشد که برخی از مرکبات و میوه ها را تنها میتوان در فصول خاصی از سال برداشت و ذخیره سازی کرد. به این دلیل اگر میزان رطوبت سردخانه میوه به درستی تنظیم و تامین نشود، میتواند منجر به خراب شدن و کپک زدن حجم زیادی از محصولات گردد. این موضوع همچنین میتواند تنظیم بازار میوه را تحت تاثیر قرار دهد و زیان قابل توجهی را متوجه باغداران نماید. از این رو با توجه به تاثیر رطوبت در سردخانه و نقش بارز آن در حفظ سلامت محصولات، در ادامه مقاله قصد داریم تا این موضوع را به دقت بررسی و به نکات پیرامون آن بپردازیم.
اهمیت و نقش رطوبت در سردخانه میوه
تامین رطوبت نسبی هوا در سردخانه های موجود در کارخانجات و انبارهای مواد غذایی به ویژه سردخانه میوه، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. رطوبت در سردخانه میوه با کیفیت محصولات خوراکی رابطه مستقیمی دارد. از این رو حفظ تازگی و کیفیت هر نوع مواد غذایی کاملاً وابسته به محدوده خاصی از میزان رطوبت است. به زبان ساده تر میزان رطوبت در سردخانه میوه باید مطابق با نوع محصول ثابت نگه داشته شود. میزان رطوبت سردخانه میوه باید ۹۸ درصد باشد تا کیفیت محصولات کشاورزی حفظ گردد.
مقدار رطوبت نسبی موجود در هوا عبارت است از میزان رطوبت موجود در یک حجم هوا و دمای مشخص، نسبت به مقدار رطوبتی در همان دما که منجر به اشباع شدن هوای محیط می شود. رطوبت نسبی هوا بر حسب درصد بیان می شود. اندازه گیری رطوبت نسبی هوا از آن جهت حائز اهمیت است که، اگر مقدار رطوبت در سردخانه میوه بیش از میزان رطوبت نسبی محیط گردد، بر روی جعبه ها و ظروف بسته بندی میوه و سبزیجات و نیز دیواره های سالن نگهداری قطرات شبنم تشکیل می شود. این موضوع سبب کاهش رطوبت سردخانه میوه می شود.
مشکلات ناشی از کاهش رطوبت سردخانه میوه
دمای بسیار پایین در سردخانه میوه به میزان چشمگیری از درصد رطوبت نسبی هوای محیط می کاهد. از آنجایی که این امر موجب خشک شدن هوای سالن های نگهداری میشود می بایست، به طور پیوسته رطوبت لازم را جهت حفظ سلامت و کیفیت محصولات تامین کرد. به این منظور میزان رطوبت در سردخانه میوه باید مقداری بالای ۹۰ درصد باشد. عوامل متعددی در کاهش رطوبت هوا در محیط سردخانه میوه نقش دارند. یکی از مهمترین این عوامل مجاورت هوای وارد شده به سیستم تبرید سردخانه با کویل های خنک کننده، کاهش ناگهانی دمای هوا و متراکم شدن هوای گرم در برخورد با سطوح سرد می باشد. اگر رطوبت در سردخانه میوه کاهش یابد، شرایط به سمتی پیش میرود که هوا رطوبت از دست رفته را با دریافت رطوبت از هر سطحی جبران نماید. این مسئله میتواند تا حدی بحرانی شود که هوا رطوبت مورد نیاز خود را مستقیماً از محصولات دریافت کند.
این امر سبب میشود تا میزان آب درون سلولی میوه ها و سبزیجات رفته رفته کاهش یافته و محصولات به مرور چروکیده شوند. این موضوع نه تنها بر کیفیت و ظاهر محصول تاثیر سوء دارد بلکه، وزن آن را نیز به طور میانگین به میزان ۲۰ درصد کاهش می دهد. علاوه بر این کاهش سطح کیفی محصولات ضمن کاستن از مدت دوام و ماندگاری آنها در سردخانه میوه، ارزش اقتصادی محصولات را نیز به طور چشمگیری پایین می آورد. از این رو با توجه به اهمیت و تاثیر رطوبت در سردخانه و نقش قابل توجه آن در بازدهی اقتصادی، می بایست با استفاده از روشهای موثر و تجهیزات استاندارد میزان رطوبت سردخانه میوه را در حد بهینه نگه داشت. به عنوان مثال یکی از راهکارهای موثر در این زمینه، استفاده از دستگاه های رطوبت ساز جهت متعادل سازی سطح رطوبت نسبی محیط است.
نقش دستگاه رطوبت ساز در حل این مشکل
دستگاه رطوبت ساز همانطور که از نامش پیداست وظیفه ی تامین رطوبت در سردخانه میوه را بر عهده دارد. از آنجا که حفظ رطوبت سردخانه میوه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است وجود دستگاه رطوبت ساز در محل نگهداری میوه و سبزیجات لازم و حیاتی است. به طور معمول میوه ها تا زمانی که به بازار عرضه شوند مدت طولانی در سردخانه نگهداری می گردند. دستگاه رطوبت ساز با تامین رطوبت در سردخانه میوه، فساد میکروبی و واکنش های شیمیایی محصول را کند و محصولات را تازه و سالم نگه می دارد.
مزایای وجود رطوبت در سردخانه میوه و لزوم بهینه سازی آن
- همانطور که پیشتر به آن اشاره شد وجود دستگاه رطوبت‌ساز برای ایجاد رطوبت در سردخانه میوه حیاتی و لازم است. مهمترین عامل در افزایش طول عمر میوه، تامین رطوبت نسبی در سردخانه می باشد. از این رو کنترل میزان برودت و رطوبت نسبی امری ضروری است.
- یکی از تاثیرگذارترین عوامل برای کاهش دما و متعادل سازی رطوبت نسبی سردخانه میوه، استفاده از بخار سرد می باشد. علاوه بر آن ایجاد جریان هوا در داخل سالن سردخانه میوه در حفظ کیفیت میوه های انبار شده تاثیر به سزایی دارد. ایجاد رطوبت نسبی، دمای مناسب و جریان هوا مدت نگهداری از میوه ها را افزایش می دهد.
- تامین رطوبت نسبی و دمای مناسب در ارتباط مستقیم با یکدیگر هستند. اگر میزان رطوبت سردخانه میوه مساعد، اما دمای محیط نامناسب و بالاتر از حد استاندارد باشد میوه ها شروع به تعرق می کنند. در چنین شرایطی میوه ها فرم اصلی خود را از دست می دهند و فرایند فسادشان سرعت می گیرد.
- تامین رطوبت سردخانه میوه علاوه بر جلوگیری از فساد محصولات، مانع از افت وزن میوه می شود. از دست رفتن آب موجود در میوه ها موجب کاهش وزن، پژمردگی و در نهایت ضرر و زیان مالی فراوان می شود.
- وجود رطوبت در سردخانه میوه میزان ترشحات میوه ها را کاهش می دهد و ظاهر، کیفیت غذایی، وزن، عطر و طعم میوه را حفظ می کند.
اگر سطح رطوبت موجود در سردخانه میوه در حد بهینه نگهداری شود، میتوان محصولات را به مدت بیشتری در سردخانه نگهداری کرد بدون آنکه تازگی و طراوت خود را از دست دهند. این امر ضمن کاهش ضایعات و هدر رفت محصولات، بازدهی و صرفه ی اقتصادی آن را نیز افزایش می دهد.
برای مشاوره رایگان و آموزش در زمینه سردخانه داری با مشاوران ما در ارتباط باشید.