مقدمه
موز محصولی است که در مناطق استوایی و گرمسیری به خوبی رشد کرده و عمل می آید. محبوبیت مصرف این میوه در سطح جهان، سبب شده تا بازار صادرات موز در دنیا همواره پر رونق باشد. این میوه عموماً از کشورهای تولید کننده به اکثر نقاط دنیا صادر می شود. از آنجایی که موز میوه ی مناطق گرمسیری و استوایی است، برای نگهداری به شرایط خاص و متفاوتی نسبت به سایر میوه ها نیاز دارد. از این رو معمولاً از روشهایی چون نگهداری موز در سردخانه جهت رفع این محدودیت استفاده میشود.
امروزه با توجه به افزایش سرانه ی مصرف موز در سطح دنیا و لزوم افزایش ماندگاری این محصول، نگهداری موز در سردخانه موز بیش از پیش مورد توجه و استقبال عموم قرار گرفته است. از این رو با توجه به اهمیت این موضوع و لزوم آشنایی با جزییات آن، قصد داریم در ادامه به شرح مواردی چون؛ روش نگهداری موز در سردخانه، نحوه ی بسته بندی و حمل و نقل این محصول استوایی بپردازیم.
نکات مهم در طراحی سردخانه موز
به منظور نگهداری موز در تمام فصول، به سردخانه و تجهیزات منحصر به فردی نیاز است. به منظور طراحی و ساخت سیستم ها و تجهیزات سردخانه ای جهت نگهداری موز، می بایست بسیاری از نکات را مد نظر قرار داد. یکی از با اهمیت ترین مواردی که در بحث نگهداری موز در سردخانه باید مورد توجه قرار گیرد این است که در طی مراحل ساخت، حرارت خارج از سردخانه به هیچ عنوان نباید به داخل نفوذ کند. از این رو تولید کنندگان، سردخانه موز را با توجه به منطقه ی جغرافیایی و شرایط اقلیمی مکان مورد نظر طراحی می کنند.
نوع آب و هوا در میزان ضخامت و عایق بندی بدنه ی سردخانه موز تاثیرگذار است و ساختار بدنه باید به شکل کاملاً استاندارد طراحی گردد. نکته ی دیگری که در طراحی و ساخت این نوع سردخانه باید مورد توجه قرار گیرد، میزان و تراکم موزهایی است که قرار است در آن نگهداری شود. به این دلیل که بر اساس این شاخصه نوع سیستم خنک کننده متغیر خواهد بود. به عنوان مثال برای نگهداری موز در سردخانه ای با ظرفیت ۲۰۰۰ تن به پایین، می بایست از سیستم خنک کننده فریونی استفاده شود. همچنین برای ساخت سردخانه های موز با ظرفیت های بیش از ۲۰۰۰ تن نیز، باید از سیستم آمونیاک استفاده گردد. تفاوت اساسی میان این دو نوع سیستم خنک کننده در نوع گاز مبرد موجود در سیستم تبرید آنهاست.
تفاوت سردخانه نگهداری موز با سایر سردخانه ها
سردخانه های موجود برای نگهداری مواد غذایی به دو دسته ی کلی سردخانه زیر صفر و بالای صفر تقسیم می شوند. برای نگهداری موز در سردخانه معمولاً از انواع بالای صفر استفاده می شود تا امکان عرضه ی این محصول در تمام فصول سال فراهم گردد. به طور کلی سردخانه بالای صفر تفاوت چندانی با نمونه پایین صفر ندارد و وجه تمایز عمده ی میان آنها، بیشتر در بحث عملکرد و برخورداری از برخی تجهیزات است. سردخانه نگهداری موز علاوه بر آنکه باید دمایی بالای صفر داشته باشد، می بایست به تجهیزاتی چون؛ شیرآلات، کمپرسور، کنترلر، کندانسور و… نیز مجهز باشد.
دمای مناسب جهت نگهداری موز در سردخانه
جهت جلوگیری از فاسد شدن هر نوع میوه، سبزیجات و خوراکی باید آن را در شرایط به خصوصی نگهداری کرد. به عنوان مثال با قرار دهی موز در شرایط نامناسب احتمال خراب شدن آن نیز افزایش می یابد. این موضوع به ویژه در مقیاس واردات و صادرات میتواند ضرر های اقتصادی بسیار زیادی به همراه داشته باشد. به طور معمول بهترین دما برای نگهداری موز در سردخانه، ۱۲ تا ۱۸ درجه سانتی گراد می باشد.
همچنین بهتر است رطوبت سردخانه نگهداری موز در سطح ۸۵ تا ۹۰ درصد باشد. در صورت فراهم سازی این شرایط می توانید موزها را به مدت ۶ تا ۷ هفته در سردخانه نگه داری کنید. البته توجه داشته باشید که شرایط فیزیکی و میزان رسیدگی موزها، در تعیین مدت زمان نگهداری این محصول در سردخانه موثر است. برای مثال موز رسیده را نمیتوان بیشتر از ۸ روز درون سردخانه موز نگهداری نمود زیرا، در این صورت بافت موزها دچار آسیب خواهد شد.
نکات طلایی جهت نگهداری موز در سردخانه موز
نگهداری موز در سردخانه قواعد و اصول خاص خود را دارد که می بایست حتماً آن ها را مد نظر قرار داد. توجه به این نکات و رعایت آنها موجب میشود، که بتوان موزها را به مدت طولانی تر و با کیفیت مناسبتری در سردخانه موز نگهداری کرد. در ادامه به برخی از کلیدی ترین و موثرترین این نکات اشاره خواهیم کرد:
- برای آنکه بتوان مدت طولانی تری موزها را در سردخانه نگهداری کنید و در عین حال کیفیت آنها نیز حفظ شود، بهتر است زمانی که موزها سبز رنگ هستند اقدام به چیدن آنها در سردخانه نگهداری موز کنید.
- از آنجایی که در روش نگهداری موز در سردخانه، بهتر است دما در حد ۱۲ درجه سانتی‌گراد تنظیم شود، می بایست پس از چینش موزها در سردخانه هر چه سریعتر دما را در این گستره قرار دهید. به این جهت که موزها بتوانند خود را با این دما وفق دهند و بافت آنها دچار آسیب نگردد. سعی کنید که حتی الامکان موزها را از تابش نور خورشید دور نگه دارید.
- در سردخانه موز گازهای متعددی از جمله گازکربنیک وجود دارند، که در غلظت های بالا میتوانند به بافت موز آسیب بزنند. از این رو بهتر است که حداقل هر دو روز یکبار، هوای سردخانه نگهداری موز به میزان ۴۰ درصد تهویه و تعویض گردد. این امر به جهت پیشگیری از آسیب احتمالی موزها توصیه میشود.
- به هنگام نگهداری موز در سردخانه موز، بهتر است که دسته های موز را از یکدیگر جدا کرده و آنها را در دسته های ۵ تایی درون کارتن های مقوایی قرار دهید.
جهت نگهداری موز در سردخانه به هیچ عنوان از کیسه های پلاستیکی استفاده نکنید، زیرا احتمال ایجاد و تجمع بخار آب در این کیسه ها بالاست و این امر روند فاسد شدن این میوه را تسریع خواهد کرد. از این رو بهتر است موزها را درون کارتن های مقوایی قرار دهید و با لایه های جدا کننده آنها را از یکدیگر مجزا کنید.
جمع بندی
امروزه برای آنکه بتوان از میوه ها و محصولات پر مصرفی چون موز در کلیه ی فصول سال استفاده کرد، از روش هایی چون نگهداری موز در سردخانه استفاده میشود. نگهداری این محصول در سردخانه قواعد و اصول خاص خود را دارد که بهتر است، به منظور افزایش ماندگاری و حفظ کیفیت موزها به آنها توجه گردد. اگر موزها در سردخانه موز در شرایط مناسبی نگهداری نشوند، احتمال خراب شدن آنها نیز افزایش خواهد یافت. در صورتی که اگر نگهداری موز در سردخانه موز بر اساس یک استراتژی مناسب و تحت شرایط دمایی و نوری ایده آل صورت پذیرد، میتوان این محصول را حتی بیشتر از حالت طبیعی در سردخانه سالم نگه داشت.